بازگشت
اربکی ها، دستآوردی با نتیجه معکوس
محمداسحاق فیاض محمداسحاق فیاض

بیش از سه سال است که تشکیلات شبه نظامی اربکی ها زیر نظر پولیس افغانستان در ولایت های مختلف کشور، مشغول فعالیت هستند، هدف اساسی از تشکیل اربکی ها مقابله بیشتر و بهتر با گروه طالبان بود، دولت افغانستان و جامعه جهانی در سایه تشکیل اربکی ها می خواست، روند مبارزه با طالبان را بومی ساخته و مانع نفوذ طالبان در محلات مختلف و روستاها گردند و به عبارت دیگر اربکی ها پاسداران دولت و حکومت در مناطق روستایی و دور دست باشند که علیه گروه طالبان به مقابله بر می خیزند و اجازه ندهند که شبه نظامیان طالبان به روستاها و مناطق دورست و فقیر شهری نفوذ کرده و در انجا مشغول فعالیت شوند.

 کارشناسان نظامی استدلال می کردند که پولیس و اردوی ملی از انجایی که همه شان از افراد بومی و محلی نیستند، کمتر در مناطق دور دست شهری و روستایی مقاومت می کنند و یا باقی می مانند، اما افراد اربکی از آنجایی که خود شان بومی هستند و محل زندگی شان هستند، در صورتی که انها مسلح شوند، بخاطر این که منطقه زندگی و بود وباش شان هستند، علیه طالبان دست به مقابله می زنند. هرچند در همان زمان که اربکی ها تشکیل گردید، نیز کارشناسان نظامی بارها در مورد پیامدهای اربکی و نیز تجربه تلخی که افغانستان از نظام ملیشه گرایی و اربکی دارند، هشدار های زیادی دادند ولی دولت افغانستان و برخی از کشورهای خارجی بازهم برادامه تشکیل و تقویت اربکی ها تاکید کردند و اکنون در اکثریت ولایت های افغانستان اربکی ها مشغول فعالیت های شبه نظامی هستند. اما در طول سه سال گذشته دستاورد امنیتی چشم گیری که از این نیروهای انتظار می رفت بدست نیامده و پیامدهای منفی اربکی ها در مناطق مختلف افغانستان هر روز بیشتر آشکار می شود و آن شکوه و شکایت مردم محل از ظلم و بیداد گری اربکی ها است. اکنون کارشناسان سیاسی و نظامی خارجی نیز به این نتیجه رسیده اند که تشکیلات اربکی بجای آن که دستآورد خوبی در راستای اهداف مقابله با طالبان، داشته باشد، نتیجه معکوس داده است. مجله نیو ریپیبلیک در شماره اخیر خود در یک گزارش علمی و تحلیل نوشته است که  برنامه تشکیل ملیشه های محلی در افغانستان نتیجه معکوس داده است. این مجله  نوشته است امریکا و ناتو که به هر قیمتی می خواستند از پیشرفت طالبان جلوگیری کنند، از تشکیل گروه های ملیشه قومی به نام اربکی حمایت کردند، اما اکنون عملکرد اربکی ها در افغانستان نتیجه عکس داده است.

این که چرا تشکیلات اربکی ها در افغانستان نتیجه معکوس داده است ثقل توجه نوشته مجله یادشده به مظالمی است که توسط اربکی ها در شمال کشور صورت گرفته و نوشته است:" تشکیل این گروه ها در جنوب افغانستان معمول بود اما در شمال کشور که دشمنی برسرزمین، رقابت های قومی و بحران های دیگر دامنگیر آن می باشد، این عمل گرداب مشکلات را عمیق تر ساخته و خواهد ساخت، در شمال افغانستان هیچکس نمی داند که اربکی ها از کجا ریشه گرفته اند... در ولایت بلخ هیچکس به شمول مقامات بلندپایه پولیس به شما گفته نمی تواند که تعداد اربکی ها در این ولایت چند نفر می باشد و آنها به چه کاری مشغول هستند". به نوشته مجله نیوریپیبلیک، برنامه تشکیل ملیشه های محلی یا اربکی در شمال افغانستان که از حمایت امریکا و ناتو بهره مند است، در نهایت کار می تواند برای افغانستان و خود آنها دردسر شود.

هرچند این مجله اشاره کوتاهی به تشکیلات اربکی ها در شمال و جنوب کرده و از نقش اربکی ها در جنوب سخنی نگفته است، اما آنچه که فعالیت اربکی ها نتیجه عکس داده است این است که تشکیل این نیروها در واقع هدف و مسیر اصلی خود خارج شده است، هدف اساسی تشکیل اربکی ها این بود که در مناطقی تشکیل گردد که  طالبان در آن نفوذ دارند و این نیروهای محلی جلو نفوذ طالبان را در روستاها و مناطق زندگی شان بگیرند،  طبیعی بود که بیشترین نیروی اربکی باید در ولایت های جنوب افغانستان تشکیل می گردید، تا می توانستند  در روستاهای ولایت های جنوبی علیه طالبان به مقابله برخیزند، در ابتدا تعداد زیادی از بومیان جنوب به اربکی پیوستند و از دولت افغانستان اسلحه گرفتند، اما این همه سلاح هایی که در جنوب کشور توزیع گردید، هیچ کسی از این اربکی ها حاضر نشدند که علیه طالبان به مقابله برخیزند، این افراد نه تنها در قالب اربکی ها با طالبان نبرد کردند، بلکه سلاح های را که از دولت گرفته بودند نیز تحویل افراد طالبان دادند و یا خود به صفوف طالبان جای گرفتند. اکنون که سه سال از تشکیل اربکی ها می گذرد، در جنوب کشور جز تعداد انگشت شمار در حاشیه برخی از شهرهای جنوبی که اربکی دیده می شود، دیگر هیچ اثری از اربکی نیست، زیرا اربکی ها در مناطق روستایی یا با تبانی با طالبان اسلحه گرفتند و به طالبان  پیوستند و یا از ترس سلاح های خود را به طالبان تحویل دادند.

بدین ترتیب اولین نتیجه معکوس تشکیل اربکی ها در جنوب کشور آشکار گردید، تشکیلاتی که هیچ دستآوردی برای مقابله با طالبان نداشت و اکنون جنوب کشور در واقع عاری از اربکی است و هیچ مقاومتی از سوی این نیروهای علیه طالبان وجود ندارد.

ازآنجایی که طی چند سال اخیر گروه طالبان تلاش زیادی کرد تا در شمال کشور نفوذ نمایند، جریان اربکی ها در شمال کشور به سرعت گسترش یافت، گروههای جهادی که در شمال کشور بارها با یک دیگر جنگیده بودند و تجربه تلخی از جنگ داخلی را با خود به همراه داشت، قوماندانان و افراد باقی مانده از گروههای مسلح قبلی از طرح اربکی استقبال کردند و با توجه به میزان گسترش نفوذ طالبان؛ اربکی ها نیز در شمال کشور افزایش یافت. طرحی که قرار نبود در شمال گسترش پیداکند وطرحی کاملا جنوبی بود و اما گسترش اصلی اربکی ها در شمال کشور صورت گرفت. هرچند این نیروهای نبردهایی را علیه طالبان انجام دادند و در برخی از مناطق در شمال کشور مانع نفوذ طالبان در این مناطق گردیدند، اما پیامدهای که اربکی ها در شمال کشور طی سه سال گذشته داشته، دستآوردی نبوده که برای صلح و امنیت در کشور مفید بوده باشد.

اولین پیامد تشکیل و گسترش اربکی ها در شمال گسترش بی امنی و ایجاد ترس و هراس در میان مردم عادی شمال است، مردم از اذیت و آزار اربکی ها خسته شده اند و گزارش های متعددی از بی سری هایی اربکی ها در شمال منتشر می گردد.

دومین پیامد گسترش اربکی ها در شمال کشور حملات شبه نظامی و ترور و ایجاد نا امنی براساس گرایش های قومی و رقابت ها و کینه  ها و کدورت های شخصی است، گاهی به نام خود شان تمام شده و گاهی آن را به طالبان نسبت داده اند، در حالی که در برخی از مناطقی که نا امنی و جنگ صورت گرفته، طالبان حضور فیزیکی ندارند و اربکی ها به نام طالبان انجام داده اند.

در چنین وضعیتی اکنون برخی کارشناسان نظامی خارجی نیز آشکارا از عملکرد اربکی ها لب به انتقاد گشوده اند و ادامه این وضعیت را بخصوص پس از انتقال مسئولیت های امنیتی در کشور خطرناک توصیف کرده اند. زیرا در صورت گسترش انتقال مسئولیت ها در شمال کشور دسته های اربکی نیز ممکن است تقویت بیشتری گردد و در نتیجه به گروههای مسلح شبه نظامی تبدیل گردد و تجربه تلخ ناآرامی های داخلی گذشته را تکرار نمایند.


August 24th, 2011


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات